به قلم : بنفشه غلامی*

مردم تونس امروز در حالی به پای صندوق‌های رأی در انتخابات پارلمانی می‌روند که هرچند این کشور به عنوان زادگاه بهار عربی، تاکنون سرنوشت بهتری نسبت به سایر کشورهایی که طوفان انقلاب دیکتاتور‌های آنان را با خود برد، داشته است، اما اکنون بیم بازگشت به نظام گذشته در آن، ناظران منطقه‌ای را نگران ساخته است. این ناظران انتخابات امروز را آزمونی جدی برای تعیین میزان حرکت و انتقال تونس به دموکراسی تلقی می‌کنند.
انتخابات امروز تونس که البته دو روز قبل آرای تبعه‌های خارج کشور آن اخذ شد، در واقع مقدمه‌ای است بر انتخابات ریاست جمهوری این کشور که کمتر از یک ماه دیگر یعنی 23 نوامبر (2 آذر ماه) برگزار می‌شود. این دو انتخابات حکم مهر پایان را بر دوره انتقالی تونس دارند که از زمان پیروزی انقلاب گل یاسمن یعنی 14 ژانویه 2011 (استراتژی دیکتاتوری 23 ساله بن‌علی) آغاز شد. این دو انتخابات که در واقع تقابل سکولارها و اسلامگرایان است، همچنین نخستین انتخاباتی هستند که پس از ایجاد اصلاحات در متن قانون اساسی تونس برگزار می‌شوند.

مطابق این اصلاحات قدرت رئیس جمهوری بشدت کاهش می‌یابد و بین پارلمان و کابینه تقسیم می‌شود. علاوه بر این برپایی این دو انتخابات پس از خشونت‌های تروریستی که بعد از ترور شکری بلعید، سیاستمدار محبوب حزب دموکراتیک میهن پرستان و محمد براهمی، نماینده حزب «جریان عشق» (Current Of Love) شروع شد، برگزار می‌شود. هرچند دولت به طور مرتب اعلام می‌کند، تروریست‌هایی که قصد ترور شخصیت‌ها را داشته‌اند، دستگیر کرده است، اما این خشونت‌ها و ترورها هنوز هم ادامه دارد. اوج این حمله‌های تروریستی در تابستان امسال رخ داد، زمانی که به چند پایگاه نظامی و امنیتی حمله شد. در چند روز گذشته نیز حملات پراکنده‌ای وجود داشته است.
ë تضعیف جایگاه اسلامگرایان
در انتخابات امروز شش حزب حضور دارند که به زعم تحلیلگران نارضایتی‌های اجتماعی باعث شده است بخت بازماندگان نظام سابق و سکولارها نسبت به اسلامگرایان بلندتر باشد. حزب النهضه اندکی پس از سرنگونی بن علی موفق به در دست گرفتن حکومت شد و موفق بودن انقلاب تونس تا این مرحله، مرهون تلاش‌های دموکراتیک آن است. با این حال محبوبیت این حزب پس از آن روند نزولی گرفت که نه تنها در بهبود وضعیت اقتصادی و رفع بیکاری ناکام ماند که با تصور قواعد دموکراتیک در جامعه تازه انقلاب کرده تونس، چشم خود را به روی قدرت گرفتن برخی گروه‌های سلفی همچون حزب انصارالشریعه بست. این اغماض باعث شد، انصارالشریعه چهره جامعه مدرن تونس را مخدوش سازد، ضمن آنکه برخی اعمال تروریستی به این گروه نسبت داده می‌شود که النهضه نیز بارها آنها را محکوم کرده است. مسأله دیگری که موجب کاهش محبوبیت النهضه شد، ناتوانی این حزب به عنوان حزب حاکم در حکومت تروئیکای این کشور (که متشکل از حزب ائتلاف النهضه با احزاب ‌انجمن مردم‌سالار کار و آزادی و کنگره جمهوری)در کنترل بحران‌های تونس بود. حزب النهضه در انتخابات قبلی این کشور که اکتبر 2011 یعنی 10 ماه پس از سرنگونی بن علی برگزار شد، توانست 89 کرسی از مجموع 217 کرسی پارلمان را از آن خود کند. در انتخابات امروز هرچند محبوبیت این حزب کاهش یافته است اما تصور می‌شود قادر به کسب حداقل 50 کرسی باشد.
ë تحرک سکولارها
حزبی که در این انتخابات از بیشترین اقبال برخوردار است و البته تأسف ناظران منطقه‌ای را برانگیخته است، ‌حزب ندای تونس است. این حزب از احزاب سکولار تونس است که سال 2012 تشکیل شد. کادر اصلی این حزب را بازماندگان بن‌علی تشکیل می‌دهند که در صدر آنان باجی قائد السبسی قرار دارد که زمانی وزیر خارجه، وزیر کشور و وزیر دفاع تونس در دوره بن علی بود. او در فاصله فوریه تا دسامبر 2011 یعنی بلافاصله پس از سقوط بن علی نخست‌وزیر این کشور شد. اما در نهایت پس از انتخابات پارلمانی جای خود را به حمادی جبالی داد. او برای انتخابات ریاست جمهوری نیز نامزد شده است. از همین رو تصور می‌شود پیروزی حزب ندای تونس در انتخابات پارلمانی به معنای باز شدن دری به سوی گذشته است و پس از آن بازماندگان نظام سابق در همه ارکان حکومتی نفوذ خواهند کرد. حزب ندای تونس هرچند در انتخابات 2011 حضور نداشت اما بعدها با پیوستن برخی نمایندگان دیگر احزاب به آن، صاحب کرسی‌هایی در پارلمان شد.

این حزب در حال حاضر تنها 4 کرسی در پارلمان دارد اما انتظار می‌رود، شمار کرسی‌هایی که در انتخابات امروز به دست می‌آورد چیزی کم از کرسی‌های النهضه نداشته باشد و اگر بیشتر از آن نشود کمتر هم نباشد. در واقع پس از انتخابات امروز باید منتظر شروع روند ائتلاف‌ها و اینکه کدام یک از آنها قادر به تشکیل ائتلافی بزرگتر خواهد بود، باشیم. البته به اعتقاد برخی تحلیلگران از احتمال ائتلاف بین النهضه و ندای تونس نیز نباید غافل شد، بویژه که النهضه پیشتر از احتمال چنین چیزی خبر داده بود. به اعتقاد این دسته از تحلیلگران جای تعجب ندارد اگر حزب النهضه بخواهد با تقسیم قدرت با ندای تونس به روند تلاش‌های دموکراتیک خود ادامه دهد. در این صورت ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور شکاف‌های جدی در پارلمان بروز کند.
ë شرکای ضعیف
احتمال ائتلاف النهضه و ندای تونس با توجه به ضعف احزابی که تاکنون در ائتلاف با النهضه بوده‌اند و این حزب با آنان دولت ائتلافی را تشکیل داده بود، بیشتر هم می‌شود. در بین احزابی که در ائتلاف با النهضه بودند، حزب کنگره جمهوری به رهبری منصف المرزوقی که در انتخابات 2011 دومین حزب پیروز با 29 کرسی بود، اکنون تنها 12 کرسی در پارلمان دارد.

حزب ‌انجمن مردم سالار کار و آزادی که به التکتل نیز معروف است، در انتخابات قبلی 20کرسی داشت اما اکنون شمار کرسی‌های آن به 12 کرسی رسیده است، هرچند رهبر این حزب یعنی مصطفی بن جعفر نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده است، اما خود حزب با از دست دادن اعضای کلیدی اش دیگر شانسی برای کرسی‌های بسیار ندارد. انتخابات امروز تحت تدابیر شدید امنیتی برگزار می‌شود، 20 هزار نیروی امنیتی، امنیت حوزه‌های انتخاباتی را تأمین می‌کنند و 50 هزار نیروی ویژه نیز نظارت کامل بر شهرها و روستاها را بر عهده دارند.

ایران