رضا سلیمان نوری*

اواخر هفته گذشته برای نکوداشت یاد مردی در مشهد مراسم گرفته شد که به واقع تاثیر بسیار بالایی در جامعه دینی سنتی مشهد معاصر داشته است. سخن از مرحوم علي‌اصغر عابدزاده مشهور به حاجی عابدزاده است که مشهدی‌های امروز و دیروز وی را بیش از هرچیز با انجمن پیروان قرآن و البته از آن بیشتر با 12مدرسه علوم دینی که به نام ائمه معصوم(ع)تاسیس کرد، می‌شناسند و کمتر از سوابق مبارزاتی او در سال‌های نخست حکومت پهلوی دوم خبر دارند.سوابقی که شاید بتوان آن‌ها را به ویژه در حدفاصل سال‌های 29تا31 خورشیدی هم‌طراز با سوابق مبارز بزرگ معاصر مشهد مرحوم استاد محمد تقی شریعتی دانست.

البته بررسی سوابق مبارزاتی مرحوم عابدزاده موضوع این نوشتار نیست زیرا این امر خود وقت و زمانی فراخ لازم دارد و پرداختن به این موارد در نوشتار کوتاه کنونی نوعی قلب ماهیت خواهد بود. همچنین اثرات مدارس 12 گانه ذکر شده در بالا بر بافت فکری و فرهنگی شهر مشهد به ویژه در بین فرزندان خانواده‌های مذهبی نیز که انتظار می‌رفت در مراسم نکوداشت برگزار شده لااقل اشاره کوتاهی بدان می‌شد نیز مسئله‌ای نیست که باعث شده تا این متن را بنویسم.

حضور برخی چهره‌های فرهنگی وابستگی به یک جناح خاص سیاسی مشهد در این مراسم و حتی چرایی حضور و سخنرانی فردی چون دکتر محمدباقر قالیباف که هر کدام مبحثی ویژه

می‌طلبد، نیز دلیل این نوشتار نیست. بیش از این حاشیه نروم و قبل از اینکه با خود بگویید مگر موضوعی هم مانده که باعث نوشتن تعریض بر این اقدام مثبت صورت گرفته در حوزه فرهنگ دینی مشهد بشود،خودم بگویم که تعریض من بر ذات و ماهیت برگزاری این مراسم و یا نحوه آن نیست که همان گونه که گفتم هیچ کدام از آنها خالی از ایراد نیست اما از هیچ بهتر است و برهمین اساس باید از برگزارکنندگان تشکر کرداما یک نکته قابل تامل در اینجا وجود دارد و آن مکان برگزاری مراسم است. این سخن، بی شک سوال ذیل را در پی دارد که مگر مکانی بهتر از مهدیه برای گرامیداشت فردی که می‌توان وی را پدید آورنده نخستین مهدیه کشور دانست وجود دارد؟

پاسخ این سوال هم بله و هم خیر است.«بله»،بدین معنا که به طور قطع مهدیه که مرحوم حاجی عابدزاده نخستین ایجاد کننده بنایی خاص با چنین نامی در کشور است، بهترین مکان برای گرامیداشت چنین فردی است و «خیر» بدان دلیل که به قول علما وقتی آب هست تیمم باطل است. به عبارت بهتر وقتی مهدیه حاجی عابدزاده یعنی نخستین مهدیه کشور و مکانی که آن مرحوم در آن برای همیشه آرام گرفته است، وجود دارد و سرپا می‌باشد چه دلیلی دارد که بزرگداشت وی در مکانی هم اسم برگزار شود. مکانی که بسیاری در همان ابتدای ایجاد، ساخت آن را حرکتی در موازات اقدامات حاجی عابدزاده و برای کم رنگ نشان دادن فعالیت‌های فرهنگی آن مرحوم عنوان کردند.

البته این جایگزینی وقتی بیشتر اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم طی ماه های اخیر شایعاتی درباره امکان تخریب مهدیه حاجی عابدزاده توسط اداره کنندگان کنونی ملک بر سر زبان

ها افتاده است. بر اساس این شایعات مجموعه جامعه المصطفی العالمیه که در حال حاضر اختیار مدارس باقی مانده مجموعه مدارس 12گانه تاسیس شده به نام معصومین(ع) توسط حاجی عابدزاده را دارد، قصد تخریب بنای مهدیه را که در یکی از کوچه های فرعی پشت مجموعه آرامگاه نادری واقع شده به منظور تغییر ماهیت و کاربری ملک دارد. اقدامی که در صورت وقوع باعث خواهد شد تا مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی ایران اسلامی یکی دیگر از نمادهای هویت فرهنگی خود را از دست داده و گامی دیگر به سمت نابودی فرهنگی پیش رود.

این درحالی است که بنای مهدیه حاجی عابدزاده به غیر از قدمت بنا که آن هم قابل تامل است اغلب شرایط ثبت در فهرست بناهای ملی را دارد. حرکتی که در صورت وقوع نه تنها می‌تواند ضامن حفظ این نماد فرهنگی مشهد معاصر باشد بلکه ضامن جاودانه شدن یاد موسس آن یعنی مرحوم حاج علی اصغر عابدزاده نیز خواهد بود.

*عضو شورای مرکزی مجمع نیروهای خط امام (ره) خراسان رضوی و خراسان پژوه