خط امام : پافشاری ایران بر حمایت از «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه، غرب را بر سر دوراهی قرار داده است؛ دوراهی که یک سوی آن به سمت مجاب کردن ایران به همکاری با ائتلاف بین‌المللی در ادامه مبارزه اش با داعش و در عین حال پذیرش ادامه دوره ریاست جمهوری «اسد» می‌انجامد و راه دیگر به سمت اصرار بر مخالفت با اسد و محرومیت از دوشادوش شدن با تهران و گام گذاردن در راه چالش دشوار با داعش. راه نخست اما این روزها هواخواهان بیشتری یافته است. بویژه سران کشورهای اروپایی که با شراره‌های سرکش تروریست‌های داعشی مواجهه‌ای رو در رو یافته‌اند،‌ بیش از دیگران از برگزیدن مسیر همکاری با ایران دفاع می‌کنند.
در مقابل جمهوری اسلامی ایران همچنان بر مواضع اصولی خود درباره سوریه پابرجا ایستاده است. از آخرین این موضعگیری‌ها باید به سخنان علی اکبر ولایتی، مشاور عالی رهبر معظم انقلاب اسلامی اشاره کرد که در اظهاراتی با تأکید بر افزایش حمایت‌های ایران از دولت سوریه، گفت: «ما هرگز از حمایت از بشار اسد رئیس جمهوری سوریه و حیدرالعبادی نخست وزیرعراق، مقاومت در لبنان و فلسطین و از جنبش‌های حماس و جهاد اسلامی در فلسطین دست نمی‌کشیم.»
ولایتی که با روزنامه «السفیر» لبنان گفت‌وگو می‌کرد با بیان اینکه «ایران ستون فقرات ثبات منطقه است»، به تمایل غرب برای همکاری با ایران اشاره کرد و گفت: «امروز در رویارویی با قدرت باید صاحب قدرت بود و برای همین از کاخ سفید تا مجلس سنای امریکا و از کاخ الیزه فرانسه تا باکینگهام انگلیس همه می‌گویند که ایران باید حاضر باشد.»
علاوه بر ولایتی، حسین امیر عبداللهیان، معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه نیز روز پنجشنبه در سخنانی یک بار دیگر مواضع و حدود ایران را درباره آینده سوریه مورد تأکید قرار داد و با بیان اینکه «در وین ٢ اجازه ندادیم در مورد رئیس جمهوری قانونی سوریه بشار اسد، حرفی زده شود»، تأکید کرد: «در روند سیاسی سوریه قانون اساسی که به رفراندوم گذاشته شود ملاک اصلی است.»
استقبال اروپایی
در حالی‌که جمهوری اسلامی ایران بر سر خطوط قرمز خود در سوریه ایستاده است، بخش قابل توجهی از کشورهای اروپایی به دلیل اعتقاد بر ضرورت همکاری با ایران بیش از گذشته سعی دارند به نحوی از اختلاف نظر خود با ایران عبور کنند. این واقعیتی است که طرح پررنگ آن را می‌شد در تماس رئیس جمهوری فرانسه با رئیس جمهوری ایران و مکالمه میان آن دو دید و امتداد آن را در سخنان روز پنجشنبه «شارل میشل» نخست وزیر بلژیک یافت. میشل که حالا پایتخت کشورش به یکی از مراکز اروپایی سازمان‌یابی گروهک تروریستی داعش تبدیل شده است، در سخنرانی در پارلمان بلژیک با تأکید بر لزوم افزایش تلاش‌ها برای نابود کردن داعش، گفت: «ما طرفدار یک ائتلاف بین‌المللی هستیم که ترجیحاً در چارچوب سازمان ملل فعالیت کند. ما به این نتیجه رسیده ایم که برای حل این مشکل گفت‌و‌گوی سیاسی میان اروپا، امریکا، روسیه و ایران لازم و ضروری است.»
تغییر رویکرد اروپایی‌ها نسبت به نقش ایران در مبارزه با داعش و لزوم همکاری با آن را می‌توان در سخنان میهمان اروپایی این هفته تهران نیز بخوبی مشاهده کرد. چنان که «کرسپین بلانت» رئیس کمیته سیاست خارجی مجلس عوام انگلیس که قرار است این هفته در رأس هیأتی پارلمانی به تهران بیاید در گفت‌و‌گو با «ایرنا»، منزوی کردن ایران در سال‌های گذشته را «فاجعه» دانست و با بیان اینکه «اکنون خاورمیانه به مرکز بسیاری از ناآرامی‌ها و درگیری‌ها بدل گشته و ایران در مرکز این گرداب قرار گرفته است»، گفت: «این مهم است که ایران بتواند به عنوان بازیگر مهم منطقه و در چارچوب جامعه جهانی، ایفای نقش بکند.»
امریکا؛ یک گام به پیش
دو گام به پس
بر خلاف اروپایی‌ها که به واسطه نمای نزدیک اقدامات گروهک تروریستی داعش با پذیرش واقعیات خاورمیانه آشتی کرده‌اند،‌ به نظر می‌رسد طرف امریکایی مؤثر در مسأله سوریه در برگزیدن یک راه از میان دو راهی همکاری با ایران یا اصرار بر برکناری دولت اسد، همچنان مردد است. امریکایی که در هفته‌های گذشته با فروگذاری پیش شرط برکناری فوری اسد و پذیرش ضمنی ادامه دولت او دست کم تا زمان دستیابی به راه حل بحران، زمینه حضور ایران را در مذاکرات وین فراهم آورد، در روزهای گذشته بار دیگر روی موضع گذشته خود مانور داد. آنچنان که «باراک اوباما» رئیس جمهوری امریکا روز پنجشنبه در اظهاراتی با تأکید مجدد بر لزوم کنار گذاشتن اسد از قدرت، مدعی شد: «روسیه و متحدش ایران اگر قصد پیوستن به ائتلاف جهانی برای مبارزه علیه تندروها و گروه‌های تروریستی را دارند، باید هرچه سریع‌تر تصمیم نهایی خود را در مورد بشار اسد رئیس‌جمهوری کنونی سوریه مشخص کنند.»
همچنین «هیلاری کلینتون» نامزد اصلی دموکرات‌های امریکایی برای انتخابات ریاست جمهوری ٢٠١٦ نیز در اظهاراتی همین موضع را تکرار کرد. کلینتون که در مصاحبه با فرید زکریا، خبرنگار روزنامه «نیویورک تایمز» دیدگاه‌های خود درباره موضوع سوریه و مبارزه داعش را تشریح می‌کرد با بیان این اعتقاد که امریکا باید از مخالفان میانه رو دولت سوریه بیشتر حمایت کند، اظهار داشت: «روسیه و ایران باید با این حقیقت روبه‌رو شوند که ادامه حمایت از اسد، باعث ایجاد ثبات نخواهد شد»
وی در حالیکه به سران عربستان و قطر توصیه می‌کرد شهروندان شان را از همکاری و کمک به گروه‌های رادیکال و افراطی بازدارند، در اظهاراتی ادعایی گفت: «من در ماه سپتامبر یک طرح جامع برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه و حمایت این کشور از گروههای نیابتی مثل حزب الله و حماس را تشریح کردم. ما نمی‌توانیم ایران و داعش را به عنوان دو چالش جداگانه ببینیم! سیاست‌های منطقه‌ای بیش از حد به هم تنیده است. افزایش اعتماد شرکای عرب ما و افزایش هزینه‌ها برای ایران به علت رفتارهای بد آن، باعث کمک به نبردی مؤثر تر علیه داعش خواهد شد.»
پاسخ کرملین
به مطالبات کاخ سفید
موضعگیری‌های تند مقامات فعلی و پیشین امریکایی درباره آینده اسد البته از سوی روسیه بی‌پاسخ نماند. روز گذشته «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه، به صراحت تأکید برخی کشورهای اردوگاه ضد سوری بویژه امریکا برای کناره‌گیری «بشار اسد» از قدرت را رد کرد و گفت: «تعیین پیش شرط تغییر حکومت در سوریه برای مبارزه با تروریسم نمادی از منطق جنایتکاری و سبب تداوم وقایع تروریستی می‌شود.» «زاخارووا» مرتبط کردن سرنوشت سیاسی رئیس جمهوری سوریه با آغاز مبارزه علیه داعش را سبب زجر مردم عادی دانست و اظهار داشت: «پافشاری روی پیش شرط کناره‌گیری بشار اسد از قدرت، اشتباه کامل است و افزایش رنج مردم عادی را در پی دارد و می‌تواند هر شهر و کشوری را به سرنوشت پاریس دچار کند که این خطر برای روسیه هم وجود دارد.»
وی با تأکید بر اینکه روسیه به مبارزه با تروریسم پایبند است و سیاست‌های دوگانه را در این زمینه نمی‌پذیرد، گفت: «مبارزه با گروه‌های تروریستی فقط با همکاری نزدیک و دور از گرایش‌های کشورهای مختلف می‌تواند موفق باشد و مانع سوءاستفاده تروریست‌ها از اختلافات سیاسی، معیارهای دوگانه و نقض قوانین بین‌المللی توسط برخی کشورها شود.»
انتقاد و کنایه به سبک «اسد»
در این میان «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه نیز که دور جدید مذاکرات و دفاع جناح ایران و سوریه از او سبب شده است، به نحو قابل توجهی به عرصه سیاست بین‌الملل باز گردد در مصاحبه‌ای با روزنامه فرانسوی «فالور اکتیال» به انتقاد از عملکرد برخی کشورهای اروپایی پرداخت.
وی که هفته گذشته تعدادی از نمایندگان پارلمان فرانسه را در دمشق میزبانی کرده بود، در این مصاحبه با انتقاد از عملکرد فرانسه در حمایت از برخی کشورهای حامی گروه داعش به «فرانسوا اولاند» همتای فرانسوی خود کنایه زد که «تا زمانی که فرانسه هم پیمان دولت هایی نظیر عربستان سعودی و قطر است، نمی‌تواند از مبارزه با تروریسم سخن بگوید.»
وی حوادث تروریستی پاریس را وحشتناک توصیف کرد و در پاسخ به سؤالی درباره احتمال کناره‌گیری‌اش از قدرت، گفت: «مسأله کناره‌گیری من در کنفرانس بین‌المللی (وین) مطرح نشد. این مسأله صرفاً به تصمیم ملت و پارلمان سوریه ربط دارد.»