نویسنده : حمید قزوینی

هفته گذشته رسانه­ های لبنان و منطقه خبری را منعکس کردند که حاکی از دستگیری هانیبال قذافی یکی از فرزندان معمر قذافی، حاکم معدوم لیبی بود. این خبر از آن­جا اهمیت یافت که به نقل از مسئولین امنیتی و قضایی لبنان اعلام شد که از وی جهت کسب اطلاعات پیرامون جریان ربوده شدن امام موسی صدر تحقیقات قضایی به عمل خواهد آمد.

اینکه ماجرای ورود هانیبال قذافی به لبنان چگونه بوده هنوز به درستی روشن نیست و گمانه زنی­ های مختلفی درباره آن مطرح شده است.

برخی رسانه­ ها از ربایش وی به وسیله یک گروه مسلح در خاک سوریه و انتقال او به لبنان خبر داده­اند. به گفته همین رسانه­ ها او درصدد بوده تا از طریق راه­ های غیر رسمی و غیر قانونی به کشور دیگری عزیمت کند تا هرچه بیشتر از خطر تحویل به دولت مستقر در طرابلس لیبی دور بماند.

با دستگیری وی و تاکید مسئولان دولتی و امنیتی و قضایی لبنان بر ضرورت تحقیق وبازجویی از او، تحقیقات مقدماتی آغاز شد که در ساعات اولیه بازداشت، با وجود تلاش برای کتمان اطلاعات و بیان سخنان متناقض، او به نکات مهمی اعتراف کرد که محورهای اصلی آن به این شرح است:

1- معمر قذافی مسئول مستقیم این جنایت بوده و در میان فرزندانش، «سیف الاسلام» و «معتصم بالله» و همچنین سرگرد «عبدالسلام جلود» ( مرد شماره دو لیبی) در جریان این پرونده بوده اند.

2- معمر قذافی از سیف الاسلام خواسته بوده تا پرونده امام موسی صدر را از معتصم بالله رئیس سابق سازمان امنیت ملی لیبی تحویل بگیرد.

3- هانیبال اعتراف کرده که در اواخر دهه نود در مقام مشاور کمیته عالی امنیتی، پرونده های امنیتی و اطلاعاتی زیادی را مدیریت کرده است.

4- امام موسی صدر و همراهانش خاک لیبی را به هیچ وجه ترک نکرده اند و او می تواند با برخی مسئولان لیبی در زمان معمر قذافی که در کشورهای عربی به سر می برند تماس بگیرد و در باره این پرونده از آنها اطلاعات دریافت کند.

5- چند افسر اطلاعاتی ارشد و مقامات ارشد امنیتی وقت لیبی ماموریت ترتیب دادن و طراحی سناریوی سفر جعلی امام موسی صدر و «شیخ محمد یعقوب» به رم ایتالیا و «عباس بدرالدین» به مالت را برعهده داشته اند. براساس این سناریو، فردی با نام و گذرنامه امام موسی صدر از طرابلس لیبی عازم رم می شود و در یک هتل اقامت می کند. این فرد همچنان زنده است و می توان نسبت به یافتن او اقدام کرد.

6- امام موسی صدر به مکانی ( زندان و یا خانه) در طرابلس غربی منتقل شده است اما نمی داند با شیخ یعقوب و عباس بدرالدین در یک مکان بوده اند یا خیر؟

7- عدم تاکید بر کشته شدن امام موسی صدر و همراهانش تاکنون.

همچنین برخی مطبوعات لبنان به نقل از« زاهر حماده» قاضی پرونده نوشتند که با توجه به تناقض گویی های هانیبال و کتمان حقایق در ساعات اولیه بازجویی ها ، ضروری است تا تحقیقات بیشتری از وی انجام شود.

از سوی دیگر «شادی حسین» وکیل خانواده امام موسی صدر نیز تاکید کرده که صدور حکم بازداشت برای هانیبال بهترین دلیل است که او دارای اطلاعاتی در خصوص ناپدید شدن امام موسی صدر در لیبی است.

براین اساس چند نکته بیشتر به چشم می آید:

1- ربودن انسان­ ها با هر وابستگی و یا موقعیتی که باشند در مکتب اخلاقی و تربیتی امام موسی صدر جایی ندارد.

2- ورود غیر قانونی هانیبال قذافی و دستگیری او از یک ­سو و احکام قضایی مرتبط با ضرورت تحقیق از دارندگان اطلاعات درباره پرونده امام موسی صدر فرصتی را فراهم آورده تا در یک فرایند قانونی، بازجویی­ های لازم به عمل آمده و برای کشف اطلاعات جدید و پنهان اقدام شود.

3- اعترافات اولیه نشان می دهد که بسیاری از ادعاهای پیشین درباره امام صدر و همراهانش که از سوی معمر قذافی و مسئولان دولت او در گذشته مطرح شده کذب محض بوده است.

4- همچنان افراد مختلفی مرتبط با این پرونده هستند که اطلاعات مهمی در اختیار دارند و باید نسبت به تعقیب آنان اقدام کرد و فرزند دستگیر شده قذافی در این زمینه می­تواند کمک­ های موثری کند.

5- هانیبال قذافی اگرچه در زمان ربوده شدن امام صدر سن زیادی نداشته اما به مرور درحلقه مرکزی قدرت قرار گرفته و یکی از مطلع­ترین افراد در ساختار سیاسی و خانوادگی حاکم برلیبی به شمارمی آید که در ادامه بازجویی­ ها می توان اطلاعات بیشتری از او دریافت کرد. به همین دلیل هرگونه شتابزدگی و تلاش برای خاتمه سریع تحقیقات، فاقد توجیهات حقوقی و امنیتی است.

6- دولت و همه جریان­ های موثر در ساختار سیاسی لبنان، موظفند با وحدت رویه و نگاهی مشترک و فرا جناحی به این موضوع نگریسته و همان گونه که پیش از این نجات امام صدر و همراهانش را خواسته ­ای ملی می­ دانستند، امروز هم باید تلاش کنند تا از این فرصت درفضایی منطقی و حقوقی برای کشف اطلاعات بیشتر استفاده شود.