خط امام : نشست «جایگاه استاد شریعتی در منظومه روشنفکری دینی ایران زمین» به همت کارگروه فرهنگ بنیاد امید ایرانیان استان خراسان رضوی در دفتر این بنیاد برگزار شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خط امام ، دکتر محمد هادی هادی زاده، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی در ابتدای این نشست اظهار کرد: تمامی فعالیت های استاد محمد تقی شریعتی حول قرآن می چرخید، ایشان یک قرآن پژوه تمام عیار بود از این رو تهرانی ها استاد شریعتی را به دلیل تاثیرگذاری عمیق، از مشهد به تهران به منظور سخنرانی در حسینیه ارشاد فراخوانند.

متاسفانه از تعداد معدودی از شاگردان استاد محمدتقی شریعتی که در پایه گذاری کانون نشر عقاید دینی تاثیرگذار بودند، حاج جواد رحیمیان از جمله شاگردان بارز و از قدیمی ترین شاگرد استاد بودند که در قید حیات هستند.

هادی زاده با اشاره به اینکه بنده در ایام نوجوانی به کانون نشر عقاید دینی رفت و آمد داشتم، اظهار کرد: از همان آغاز، آهنگ های مخالفی هم در کانون ساز شد که نهایتا منجر به بسته شدن کانون شد.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی با اشاره به رفت و آمدهای مکرر سید جلال آشتیانی با استاد شریعتی افزود: بسیاری از افراد که شدیدا شیفته افکار و سخنرانی های دکتر علی شریعتی بودند به این نتیجه رسیدند که آثار مرحوم پدر از عمق بیشتری نسبت به آثار دکتر علی شریعتی برخوردار بود.

رمز ماندگاری کانون، پرداختن به فعالیت های فرهنگی بود

هادی زاده هدف از ایجاد تشکیل کانون نشر عقاید توسط استاد شریعتی را فرهنگی دانست و افزود: علی رغم این که استاد شاگردانشان را به فعالیت سیاسی تشویق نمی کردند، بسیاری از شاگردان استاد به فعالیت سیاسی مشغول بودند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی با تاکید بر این که رمز ماندگاری کانون، پرداختن به فعالیت های فرهنگی بود، افزود: علی رغم آن که کانون بر مدار فعالیت های فرهنگی استوار بود اما حساسیت های زیادی نسبت به فعالیت هایش وجود داشت.

با ظهور مصدق جو سیاسی بر کانون نشر عقاید دینی برجسته شد

وی با اشاره به جانبداری استاد شریعتی از دکتر مصدق عنوان کرد: استاد شریعتی تا قبل از نهضت ملی شدن صنعت نفت تمایلی به فعالیت سیاسی نداشت اما پس از آن به فعالیت سیاسی روی آورد، به عبارتی می توان چنین اظهار کرد که مرحوم محمد تقی شریعتی فردی ورای فعالیت سیاسی بود.

هادی زاده با اشاره به اینکه تمامی افراد شاخص سیاسی آن دوران مدتی در کانون مشغول فعالیت بودند، خاطرنشان کرد: کانون نشر عقاید دینی از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۶فعالیت چشمگیری نداشت، اما با ظهور مصدق جو سیاسی بر کانون برجسته شد و سرانجام در سال ۱۳۳۶ مرحوم عابدزاده و استاد شریعتی دستگیر شدند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی ادامه داد: از سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۴ فعالیت های حزب کم رنگ شد تا این که تقریبا درب کانون بسته شد.

هادی زاده تاکید کرد: از منظر استاد شریعتی مسائل اجتماعی از اهمیت بیشتری نسبت به مسائل شخصی برخوردارند و این مسائل در سراسر آثار ایشان نمایان است.

استاد شریعتی ترجیح داد به جای معمم بودن مکلا باشد

در ادامه، رضا سلیمان نوری؛ عضو شورای مرکزی مجمع نیروهای خط امام (ره) استان خراسان رضوی اظهار کرد: نگاه به کارنامه فعالیت استاد شریعتی مستلزم توجه به شرایط و تحولات روزگار آن زمان است، اوج فعالیت استاد مربوط به سال های ۱۳۲۰ به بعد بوده است و قبل از این دوران استاد ملبس بودن را کنار گذاشتند.

این خراسان پژوه ادامه داد: استاد شریعتی ترجیح دادند به جای معمم بودن مکلا باشد، چرا که این گونه تصور می کردند که اینگونه بودن تاثیرگذاری عمیق تری خواهد داشت.

وی با اشاره به ديدار علمای بزرگ آن زمان مشهد با آیت الله بروجردی بر بازگرداندن استاد شریعتی به لباس روحانيت ، اظهار کرد: زمانی که آیت الله بروجردی علت خروج استاد شریعتی از لباس روحانیت را جویا شدند، ایشان در پاسخ عنوان داشتند با توجه به شرایط خراسان ترجیح می دهم برای تبلیغ دین در بین جوانان مکلا باشم و بر این باورم این روش مثمرثمرتر خواهد بود.

این روزنامه نگار افزود: در روزگار استاد شریعتی گروه های بسیاری در حال فعالیت بودند، نخستین گروه حزب توده بود که از پشتوانه قوی ارتش سرخ برخوردار و در خراسان به شدت فعالیت داشت بخش کارگری این حزب هم در کارخانه نخریسی و یا آبکوه فعلی فعالیت داشتند و علاوه بر این برخی از فعالان دانشگاهی هم در این حزب بودند.

سلیمان نوری اظهار کرد: دومین گروه، انجمن حجتیه بود که تفکر دینی بسته ای داشت، سومین گروه ملیون مشهد بودهکه ضد توده ای و اغلب بازماندگان حزب دموکرات به رهبری افرادی همچون ملک الشعرای بهار محسوب مي شدند، پنجمین گروه عوام مذهبی تحت رهبري افرادي چون حاجي عابدزاده بودند و ششمین گروه روشنفکری دینی است.

استاد شریعتی پیوند دهنده دو تفکر ملی و مذهبی بود

این خراسان پژوه با بیان اینکه استاد محمد تقی شریعتی توانست پیوندی میان تفکر مذهبی و تفکر ملی ایجاد کند، افزود: براساس اسناد به دست آمده کانون نشر عقاید مراسمی در شنبه شب هر هفته برگزار می کرد و در برخی مواقع این نشست ها به صورت گردشی در منازل برگزار می شد.

وی با اشاره به جایگاه ویژه کانون نشر عقاید در سال های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۱ افزود: تعدادی از ملی و مذهبی ها در مشهد لیست مشترکی برای انتخابات مجلس هفدهم ارائه کردند که متفاوت با فهرست و لیست کانون قدرت آن زمان بود و علی رغم آن که استاد موفق به کسب رای شد، انتخابات ابطال گردید.

این روزنامه نگار عنوان کرد: استاد شریعتی در این انتخابات حاضر به ائتلاف با افراد قشری وابسته به هیئت های مذهبی نشده اما با انجمن حجتیه حاضر به ائتلاف شد.

این خراسان پژوه افزود: دکتر علی شریعتی در طول مبارزات علیه رژیم پهلوی دست به قلم برد و در چنین فضایی از پدر معروف تر شد، چرا که گفتمان وی هیجانی تر از گفتمان استاد بود، در واقع گفتمان دکتر شریعتی و نوشتار وی قابل درک است، از این رو مخاطب ایجاد شور می کند حال آن که آثار پدر نسبتا ثقیل و از عمق بیشتری برخوردار است.

وی ادامه داد: پس از بازگشت استاد به مشهد کانون نشر عقاید دینی بسته می شود اما ایشان هدایت های خود را در قالب گعده های دوستانه ادامه می دهد.

این روزنامه نگار ادامه داد: رژیم پهلوی زمانی که از فعالیت های کانون احساس خطر کرد به بستن کانون مبادرت ورزید البته بسته شدن کانون در رژیم گذشته یک موهبت بود، چرا که استاد شریعتی برای ایراد سخنرانی به حسینیه ارشاد دعوت شد و همین عامل موجب می شود ایشان در تهران شناخته شوند.

سلیمان نوری با تاکید بر اینکه کانون نشر عقاید در هر سه دوره از فعالیت خود بر حول محور فعالیت فرهنگی می چرخید، تصریح کرد: استاد شریعتی بیش از هر شخصیت غیر روحانی دیگری در پیروزی انقلاب نقش داشت.

مرحوم محمد تقی شریعتی را می توان پدر روشنفکری دینی ایران لقب داد

این خراسان پژوه عنوان کرد: سخنرانی های استاد محمد تقی شریعتی در رادیو مذهبی بود و نه سیاسی. وی با اشاره به مراودات میان سید جلال آشتیانی و استاد شریعتی افزود: آشتیانی فیلسوف اما استاد شریعتی قرآن شناس و مفسر دینی بود، از این رو فیلسوف متاثر از مفسر دینی است و باید تاثیر پذیری آشتیانی از استاد را در آثارش جست و جو کرد.

این روزنامه نگار روشنفکر دینی را کسی عنوان کرد که دارای تعدد افکار و به دنبال افکار جدید است و جمود فکری ندارد، افزود: مرحوم محمد تقی شریعتی را می توان پدر روشنفکری دینی ایران لقب داد و برای درک روشنفکری دینی باید فضای ۱۳۲۰ را درک کرد.

سلیمان نوری با اشاره به تسلط ویژه ارتش سرخ بر خراسان ادامه داد: بر خلاف تصور همگان، آذربایجان پایتخت چپ ها نبود بلکه خراسان و مشهد به پایگاه چپ ها بدل شده بود.

این خراسان پژوه در رابطه با قیاس استاد شریعتی با فرزندش دکتر علی شریعتی این گونه اظهار کرد: نقش دکتر شریعتی همچون اقیانوسی با عمق یک وجب حال آن که نقش استاد همچون دریاچه ای عمیق بود.

وی خاطر نشان کرد: استاد محمد تقی شریعتی در تفسیر قرآن و نهج البلاغه ید طولایی داشت، حال آن که دکتر شریعتی در تالیف آثارش به اندازه پدر وسواس نداشته، همچنین وی در زمینه های بسیاری همچون روزنامه نگاری، شعر، داستان، تاریخ، جامعه شناسی و اقتصاد فعالیت ها و سخنرانی هایی داشته است، حال آن که مرحوم پدر تخصصی کار می کرد.

این روزنامه نگار ادامه داد: استاد شریعتی در سال های ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ بر این نظر بودند که باید بیشتر به تعمیق و آگاهی مردم پرداخت نه تهییج آنان، تا بهتر بتوانند مردم را با خطرات حزب توده و قشری گری آشنا کنند.

سلیمان نوری خاطر نشان کرد: دکتر شریعتی هم به نوبه خود شور لازم را در افراد غیرمذهبی ایجاد می کرد.

این خراسان پژوه با اشاره به اینکه این شور در سرتاسر آثار دکتر علی شریعتی آشکار است، افزود: استاد مطهری کسی بود که پای دکتر شریعتی و استاد شریعتی را به حسینیه ارشاد باز کرد اما پيش از آن استاد شریعتی با دعوت از شهيد مطهری براي سخنراني در کانون نشر حقايق ديني وي را در مشهد شناساند.

این روزنامه نگار با اشاره به درگذشت مرحوم محمد تقی شریعتی در سال ۱۳۶۶ عنوان کرد: مهم ترين نكته قابل توجه در اعلاميه ترحيم اين مرد بزرگ قرار گرفتن امضاي افرادي كه در آن زمان و هم اكنون در جناح هاي مختلف سياسي كشور قرار داشته ودارند در ذيل اين اعلاميه و كنار هم هست به نوعي كه مي توان مدعي شد تمام اين افراد بر بزرگي مرحوم استاد شريعتي ايمان داشتند.

وي در ادامه گفت: بر پاي اين اعلاميه اسامي کسانی مانند کروبی، موسوی خوئینی، سيد هادی خامنه ای، محتشمی پور و دعايي در كنار نام افرادي چون حاج سید جوادی، عطاالله مهاجرانی و حتي حداد عادل قرار گرفته است.

سلیمان نوری با اشاره به پیام رئیس جمهور وقت آیت الله خامنه ای به مناسبت درگذشت استاد شریعتی عنوان كرد: ايشان مرحوم استاد محمد تقی شریعتی را نماد بازگشت به قرآن و نهج البلاغه، مفسر قرآن، مدرس و شیفته نهج البلاغه معرفي كرده و خدمات ارزنده ايشان خاصه در مسير مبارزه با انديشه هاي الحادي را ستوده اند.

وي در پايان گفت: بد نيست بدانيد كه سخنران روز هفتم رحلت این استاد بزرگ كه در مسجد ارك تهران برگزار شد ،وزير فرهنگ وارشاد وقت يعني سيد محمد خاتمي بود که در اين مراسم از محمد تقی شریعتی چنین یاد کرد: «استاد شریعتی از مردان خستگی ناپذیر چه در عرصه فرهنگي و فكري و چه در مبارزات سياسي مذهبی بود».