امروزه خرید کتاب به صورت آنلاین یا اینترنتی این امکان را فراهم کرده تا کتابهایی را که می توان در یک کتابفروشی برای خرید انتخاب کرد، از طریق یک سایت در فضای مجازی برگزید و سپس نسبت به تهیه آن فقط با یک کلیک اقدام کرد بدان معنا که فرآیند این شیوه خرید از انتخاب تا پرداخت اینترنتی است.
هرچند فرهنگ خرید اینترنتی هنوز بطور کامل در میان مردم ایران جا باز نکرده، اما بسیاری از علاقه مندان به کتاب و کتابخوانی بدون محدودیت مکانی از اقصی نقاط کشور و بدون مراجعه به کتابفروشی فقط با فشردن یک دگمه، کتاب مورد نظر را سفارش داده و سپس آنلاین آن را خریداری می کنند.
در این شیوه خریداری، دیگر نیاز نیست کسی برای رسیدن به فروشگاه کتاب و خرید این کالای فرهنگی، مسافتی را طی کند و یا در انتظار صف وسایل نقلیه باشد، بنابراین صرفه جویی در وقت یکی از مزایای خرید اینترنتی کتاب است.
امروز مردم قادر هستند، از منزل و حتی از طریق تلفن همراه با سفارش کتاب مورد علاقه خود، در کمترین زمان به آن دسترسی پیدا کنند.

** فروش اینترنتی کتاب مانع از حضور در کتابفروشی نشود
مدیر انتشارات تیمورزاده با سابقه فعالیت 20 ساله در حوزه نشر به خبرنگار فرهنگی ایرنا می گوید: کتاب های خود را علاوه بر فروش سنتی از طریق اینترنت و به صورت آنلاین عرضه می کنیم، هرچند تخفیف کتاب های عرضه شده به این روش بیش از تخفیف کتاب هایی است که به صورت فیزیکی خریداری می شوند.
فرهاد تیمورزاده با بیان اینکه فروش اینترنتی کتاب نباید مانع از حضور مردم در کتابفروشی شود، می افزاید: کتاب باید لمس شود و علاقه مندان مطالعه و کتابخوانی باید به قفسه های کتاب در کتابفروشی ها مراجعه کنند.
وی ادامه می دهد:‌ اگر مردم به کتابفروشی مراجعه نکنند، کتابخوانی به یک عادت تبدیل نمی شود، بنابراین باید به محل تولید و عرضه کتاب رفته، این کالای فرهنگی را ورق زده تا اشتیاق به مطالعه در آنها افزایش یابد هر چند حضور در فروشگاه های کتاب، باعث می شود، فرد از تازه های نشر در حوزه های مختلف هم مطلع شود.
پرکارترین ناشر کشور در سال 1384 در تعداد عناوین چاپ اول، با تاکید بر راه اندازی کتابفروشی ها در محله های مختلف شهر اضافه می کند: با توجه به رشد تکنولوژی و افزایش امکانات دیجیتالی نیاز است کتابفروشی ها از این ابزارها بهره مند شوند زیرا در برخی مواقع مشتری قصد دارد، بدون مراجعه به فروشگاه، کتابی را که نیاز فوری به آن دارد، تهیه کند.
وی توضیح می دهد: خرید اینترنتی کتاب نباید جایگزین خرید فیزیکی آن شود، حتی اگر نیاز باشد فرد شش ماه یکبار به کتابفروشی مراجعه کند.
تیمورزاده با بیان اینکه خرید کتاب از کتابفروشی حس نوستالوژی انسان را زنده می کند، می افزاید: مشتریانی وجود دارند که دو یا سه سال یکبار از شهرها یا کشورهای دیگر به کتابفروشی ما مراجعه می کنند فقط به این دلیل که حضور در این مکان، دوران دانشجویی و خاطرات آن زمان را برای آنها یادآوری می کند.
وی درباره فرآیند ارسال کتاب هایی که از طریق اینترنت خریداری می شوند، می گوید: این زمان به مخاطب بستگی دارد که وی چه نوع پستی را برای دریافت کتاب انتخاب می کند، فردی مایل است از طریق پست پیشتاز، سفارش خود را دریافت کند، شخص دیگری با پست عادی اما بطور معمول این فرآیند 24 ساعت طول می کشد.

** خرید سنتی کتاب جایگزین ندارد
تیمورزاده می گوید: به ندرت کتابی که خرید آن از طریق اینترنت درخواست شده، در کتابفروشی ما وجود ندارد، با این حال در این شرایط، کتابها را از انبار تهیه کرده و برای متقاضی ارسال می کنیم.
وی درباره معایب این نوع شیوه کتابفروشی می افزاید: این مساله علاوه بر اینکه رغبت و تمایل فرد را برای حضور در کتابفروشی کم می کند، هزینه بر است، به عنوان مثال هزینه پستی کتابی که 50 هزار ریال قیمت دارد، 10 هزار ریال است بنابراین باید این مساله مدیریت شود.
به گفته تیمورزاده، در برخی موارد چاره ای جز خرید اینترنتی وجود ندارد زیرا زمان اندک و بهترین کار برای تهیه کتاب مورد نظر، همین روش خریداری است، هرچند بر اساس قراردادی که اخیرا میان ناشران با اداره پست به امضا رسیده، درصد زیادی از هزینه جابجایی کتاب کاهش یافته است.
مدیر انتشارات تیمورزاده اضافه می کند: وقتی فردی برای خرید کتاب به فروشگاه مراجعه می کند، کل کتاب را می بیند و حتی آن را ورق می زند اما در خرید به روش اینترنتی، مشتری فقط جلد کتاب و شاید چند صفحه ای از آن را ببیند، بنابراین با وجود مزایایی که این نوع خرید دارد، جایگزین خریداری سنتی نمی شود.
وی می افزاید: احتمال کلاهبرداری در این روش خرید نیز وجود دارد از این رو وزارت صنعت، معدن و تجارت، آرمی را با عنوان «نماد الکترونیک» طراحی کرده که در صورتیکه این آرم به صورت نرم افزار در فروشگاه های اینترنتی وجود داشته باشد، افراد می توانند با کلیک روی آن به سایت رسمی نماد الکترونیک هدایت شوند، در این صورت مشتری از اعتبار رسمی فروشگاه اطمینان حاصل می کند.
به گفته مدیر انتشارات تیمورزاده، فقط در این صورت تقلب یا سوءاستفاده ای از نماد الکترونیک نمی شود.

** خرید اینترنتی کتاب برای مناطق دور از پایتخت
مدیر نشر دف نیز به خبرنگار ایرنا می گوید:‌ یک کتاب به دلیل سیستم فرسوده توزیع و پخش در کشور، به موقع به دست متقاضی ساکن در مناطق دور نمی رسد، هزینه بالای تقویت این شبکه سبب شده، برخی افراد در نقاط مختلف کشور مانند روستاها از داشتن انواع کتاب محروم باشند.
حمید شعبانی می افزاید: بسیاری از کتاب ها که در پایتخت و مراکز استانها تولید می شود، بدست افراد در نقاط دور افتاده نمی رسد، از این رو خرید اینترنتی می تواند، کتاب را در دسترس آنها قرار دهد.
وی با بیان اینکه کتابفروشی دف دارای مشتریانی است که از استان های خوزستان و سیستان و بلوچستان خرید اینترنتی می کنند، ادامه می دهد: با وجود اینکه هزینه این شیوه خرید بالا است اما متقاضیان به دلیل نیاز، کتابهای مورد نظر خود را اینترنتی خریداری می کنند.
شعبانی اضافه می کند: در بسیاری از مناطق حتی یک کتابفروشی نیز وجود ندارد که فرد با خروج از منزل و مراجعه به آن، کتابی را تهیه کند پس اینترنت بعنوان یک ابزار مفید در این شرایط ساکنان را یاری می کند.
وی با اشاره به سایت «آمازون» به عنوان بزرگترین فروشگاه جهانی کتاب توضیح می دهد: خریداران کتاب از سراسر دنیا کتاب های مورد نیاز را به این سایت سفارش می دهند، آمازون در ابتدای فعالیت از کتابها عکس می گرفت و آنها را به صورت سه بعدی روی سایت خود قرار می داد.
مدیر نشر دف می گوید:‌ این کار به کاربر اجازه می داد تا با کلیک بر روی یک قسمت، کتاب مورد نظر را ورق بزند و حتی چند صفحه ابتدایی و انتهایی آن را مرور کند یعنی همان اتفاقی که هنگام مراجعه به کتابفروشی رخ می دهد و فرد کتاب را دست گرفته و صفحات آن را تورق می کند.
به گفته وی، تنوع کالاها و رنگ های استفاده شده در یک کتابفروشی، فرد را ترغیب به مراجعه به آن می کند تا جایی که ممکن است علاوه بر کتاب مورد نظر، کتابی دیگر را هم خریداری کند.
شعبانی می گوید: در صورتی که بخواهیم در فضای مجازی و شیوه خرید اینترنتی موفق باشیم، باید قرینه سازی کنیم.
وی می افزاید: برای خرید اینترنتی کتاب تخفیفی قائل نمی شویم، اما این تخفیف شامل شبکه های توزیع کننده کتاب از جمله آسان کالا و دیجی کالا که با ما فعالیت می کنند، می شود از این رو هزینه ارسال یک کتاب برای مشتری بیش از قیمت آن است.
سخن آخر، بسیاری از مشتریان کتاب به دلیل مزایایی که شیوه خرید اینترنتی دارد نظیر دسترسی جهانی، اطلاعات زیاد درباره این کالا، امکان مقایسه قیمت ها و صرفه در زمان آن را جایگزین خرید حضوری و سنتی کرده اند در حالیکه این روش خریداری دارای معایبی نیز است که از آن جمله می توان به سرعت پایین اینترنت و نا امنی فضای مجازی برای انجام مبادلات و واریز پول به حساب سایت ها اشاره کرد.
اثرگذاری ابزارهای نوین ارتباطی، به تعریف و کاربرد آنها بستگی دارد، این ابزارها جدا از کارکردهای منفی، دارای وجه مثبتی هستند که بهره مندی هوشمندانه از آنها، فواید زیادی را نصیب افراد جامعه می کند.
از: پروین اروجی/ایرنا