حمید قزوینی* دیدار تیم‌های ملی ایران و پرتغال به شکل عجیبی یادآور فیلم سینمایی «دو هاف تایم در جهنم» محصول سال 1961 مجارستان به کارگردانی «زولتان فابری» بود. این فیلم بارها از تلویزیون ایران پخش شده و شاید هنوز هم خیلی‌ها علاقمند به دیدن آن باشند. فیلم، درباره مسابقه فوتبال بین اسیران جنگی گرفتار دست […]
حمید قزوینی*
دیدار تیم‌های ملی ایران و پرتغال به شکل عجیبی یادآور فیلم سینمایی «دو هاف تایم در جهنم» محصول سال 1961 مجارستان به کارگردانی «زولتان فابری» بود. این فیلم بارها از تلویزیون ایران پخش شده و شاید هنوز هم خیلی‌ها علاقمند به دیدن آن باشند. فیلم، درباره مسابقه فوتبال بین اسیران جنگی گرفتار دست نازی‌ها در جنگ جهانی دوم با زندانبانان است که به رغم همه نابرابری‌ها پیروز می‌شوند.
در این فیلم، یک طرف سرشار از قدرت و امکانات است و حتی داوری را هم در اختیار دارد و طرف دیگر نه تنها با انواع محدودیت‌ها مواجه است که کسی آن را جدی هم نمی‌گیرد. اما فوتبال فرصتی فراهم می‌کند تا طرف ضعیف، موقتاً از برخی امکانات برخوردار شده و کمی دیده شود. از همین جا تردید و اختلاف ظهور می‌کند. تعدادی از زندانی‌ها برنامه آلمان‌ها را فریبکارانه و نمایشی می‌دانند و گروهی معتقدند باید از همین فرصت برای یک رقابت جدی استفاده نمود و شاید امکانی برای فرار به سوی آزادی هم به دست آید.
بالاخره اختلاف‌ها فروکش می‌کند و با همه ضعف‌ها و تنوع نگاه‌ها، تیم ضعیف اسیران با اراده و روحی مشترک وارد مسابقه می‌شوند و در برابر تحقیر‌ها و ناداوری‌ها نمایشی خیره کننده ارائه می‌کنند و حتی موفق به پیروزی می‌شوند. اما آلمان‌ها این وضعیت را که با شور و هیجان تماشاچیان هم همراه است، بر نتابیده و مردم و بازیکنان حریف را به گلوله می‌بندند.
این روزها جامعه ایران ضمن همذات پنداری با قهرمانان فوتبالی خود مایل است بخشی از محرومیت‌ها و محدودیت‌ها را از همین طریق جبران کند.
البته نه تیم ما اسیران جنگی هستند و نه تیم پرتغال نماینده نازی‌های آلمان اما واقعیت این است که در فضای به شدت سیاست زده روزگار ما که همراه با پایمال شدن حقوق ملت‌هاست، رقابت در زمین سبز فوتبال با کشورهای قدرتمند فوتبالی می‌تواند به تقویت هویت ملی و ترمیم بخشی از کاستی‌ها بیانجامد. و چه چیزی بهتر از اینکه تیمی نزد هوادارانش سربلند باشد و با وجود عدم راهیابی به مرحله بعد همچنان او را پیروز بدانند. تیمی که در هفته‌های اخیر تبلور وحدت ملی بوده و در این زمینه موفق‌تر از خیلی‌های دیگر عمل کرده است. برای ایرانیان تیمشان مظهر شکست ناپذیری و اسطوره شدن است.
شاید به همین دلیل است که «بیل شنکلی» مربی معروف تیم لیورپول گفته بود: «بعضی از مردم فکر می‌کنند فوتبال مسئله مرگ و زندگی است. در حالی که از آن خیلی مهمتر است.»
عضوشورای مرکزی مجمع نیروهای خط امام*
پژوهشگر تاریخ*
